بلوک یا بلاک اعصاب محیطی چیست و چه فوایدی دارد

در جستجوی راه‌هایی برای مدیریت و کاهش درد، بسیاری از افراد به سمت روش‌هایی می‌روند که کمترین آسیب و عوارض برای بدن را داشته باشند. یکی از این روش‌های پیشرفته و مؤثر در مدیریت درد، بلاک عصبی است. این روش که از تزریق دقیق داروهای بی‌حسی به نقاط خاصی از بدن برای مسدود کردن انتقال پیام‌های درد به مغز بهره می‌برد، می‌تواند آرامش و بهبود قابل ملاحظه‌ای را برای افراد رنج ‌برده از انواع دردهای مزمن و حاد به ارمغان بیاورد.

بلاک عصبی یک روش پزشکی است که با هدف کاهش درد انجام می‌شود، به‌خصوص در مناطقی از بدن که درد مزمن یا حاد دارند. در این روش، داروهای بی‌حس‌کننده مستقیماً به اطراف اعصاب خاص تزریق می‌شوند تا پیام‌های درد ارسالی به مغز مسدود شوند. این روش، با ارائه یک راه حل موقت برای مدیریت درد، به بیماران کمک می‌کند تا کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.

بلاک عصب چیست؟

بلاک عصبی یا بلاک منطقه‌ای عصبی به ایجاد هرگونه وقفه عمدی در حرکت پیام عصبی در طول عصب گفته می‌شود که معمولاً در راستای کاهش درد انجام می‌شود. بلاک عصبی یک روند کوتاه مدت است که معمولاً از چند ساعت تا چند روز به طول می‌انجامد و در طی آن بی‌حس‌کننده موضعی و کورتیکواستروئید و مواد دیگر در داخل یا کنار عصب تزریق می‌شود.

فواید بلاک عصبی

تزریق بلوک عصبی یک روش پزشکی است که در موارد مختلف برای کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران به کار می‌رود. در ادامه به برخی از کاربردهای اصلی این روش اشاره می‌کنیم:

• درمان دردهای مزمن: برخی بیماری‌ها یا شرایط پزشکی مانند کمر درد مزمن ، آرتریت یا نورالژی سبب دردهای طولانی‌مدت و آزاردهنده می‌شوند. بلاک عصبی می‌تواند با مسدود کردن پیام‌های درد به مغز، در کاهش این دردها بسیار مؤثر باشد.
• کاهش درد پس از عمل جراحی: بلوک‌های عصبی اغلب به عنوان بخشی از برنامه‌های کنترل درد پس از عمل جراحی استفاده می‌شوند، به خصوص در جراحی‌های اندام‌هایی مانند زانو یا شانه. این روش به بیماران کمک می‌کند تا در دوره نقاهت کمتر از داروهای مسکن استفاده کنند.
• درمان دردهای ناشی از سرطان: بلاک عصبی می‌تواند در کاهش دردهای ناشی از رشد تومورها یا سایر عوارض مرتبط با سرطان مفید باشد.
• مدیریت دردهای ناشی از صدمات: در صورت وقوع آسیب‌دیدگی‌های حاد مانند شکستگی‌ها یا کشیدگی‌های عضلانی، این تزریق می‌تواند برای کاهش درد موقتی استفاده شود تا فرد بهبود یابد.
• بهبود شرایط نورولوژیکی: برخی شرایط نورولوژیکی مانند سردرد میگرنی یا درد ناشی از زونا (تبخال زوستر) می‌توانند با استفاده از بلوک عصبی تسکین یابند.
• درمان اسپاسم‌های عضلانی: در برخی موارد، بلوک عصبی برای کاهش اسپاسم عضلانی شدید یا مزمن که به روش‌های دیگر پاسخ نداده‌اند، به کار می‌رود.
• کمک به توانبخشی: این روش درمانی می‌تواند در برنامه‌های توانبخشی برای افرادی که از آسیب‌های عصبی یا عضلانی رنج می‌برند، به کار رود تا با کاهش درد، تمرینات توانبخشی راحت‌تر و مؤثرتر انجام شوند.

انواع بلاک عصبی

1. بلاک های عصبی تخریبی (neurolytic blocks) یا عصب کشی که عبارتند از تزریق موادی مثل فنل یا الکل به روی عصب و این مواد مسیرها عصبی انتقال درد را خراب می کنند. این کار باعث تسکین دائمی درد نمی شود، و ممکن است تکرار تزریق لازم آید. آثار جانبی هم دارد و ممکن است به اعصاب کناری آن ناحیه صدمه بزند و عضله از کار بیفتد، بنابراین بلاک های تخریب کننده ی عصب را برای بیماری های دردناک و شدید در نظر می گیرند.
2. بلاک های عصبی غیر تخریبی (nonneurolytic blocks) که در آن مواد غیر تخریبی مانند بی حس کننده های موضعی مثلل لیدکائین (lidocaine) یا بوپیواکایین (bupivacaine) را به کار می برند. گاهی ماده ی تزریقی ترکیبی از یک بی حس کننده ی موضعی و داروهای دیگری مورد استفاده قرار می گیرد . بلوکه کننده های غیرتخریبی راه انتقال درد را سد می کنند و مصرف درمانی زیادی دارند.

روشهای بلاک عصبی بدون جراحی

• اپیدورال: دارو به داخل طناب نخاعی تزریق می‌شود تا ناحیه شکمی و اندام تحتانی بی حس شود. تزریق اپیدورال تقریبا شناخته شده ترین نوع بلوک عصبی است و معمولاً در دوره کودکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• بی حسی نخاعی: این داروی بی حسی در مایع اطراف طناب نخاعی تزریق می‌شود.
• محیطی: دارو در اطراف عصب هدف که منشأ ایجاد درد است تزریق خواهد شد.

بلاک عصبی با جراحی چگونه است؟

1. بلاک سمپاتیک: درد ناشی از سیستم عصبی سمپاتیک در ناحیه ای بخصوص را بلوکه می‌نماید. از بلاک سمپاتیک می‌توان در درمان تعریق بیش از حد در بخش خاصی از بدن استفاده نمود.
2. برش و در آوردن عصب: عصب محیطی آسیب دیده توسط جراحی تخریب می‌شود. از این روش تنها در موارد درد مزمنی که هیچ روش درمانی دیگر موفقیتی در پی ندارند، مثل سندروم درد ناحیه ای، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
3. ریزوتومی (برش ریشه عصب): ریشه عصب که از نخاع کشیده می‌شود، با استفاده از جراحی تخریب می‌شود. از این روش در مشکلات عصب-عضله مانند فلج اسپاسمی یا فلج اسپاسمی مغز استفاده می‌شود.

آمادگی برای بلک عصبی

1. پزشک سابقه پزشکی و تمامی تصاویر قبلی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
2. بیمارانی که اسپرین یا داروهای رقیق کننده خون مصرف می کند بهتر است در رابطه با این موضوع حتماً با پزشک صحبت کنند.
3. هر گونه مشکل دارویی و پزشکی باید به پزشک بگویید تا طبق آن و نسبت به آن بر شما دارو تجویز کند و در میان گذاشتن مشکلاتی که در بدن هست با پزشک می تواند در نتیجه تزریق تأثیرگذار باشد.

اقدامات پس از بلاک عصبی

در 24 ساعت اولیه پس از درمان، فعالیت آرام و استراحت توصیه می‌شود. سپس می‌توانید به فعالیت طبیعی خود بازگردید.

کاندیدای بلاک عصبی

بلاک های عصبی اغلب در طول جراحی برای کاهش درد استفاده می شوند. همچنین ممکن است برای مدیریت درد ناشی از بیماری‌های مزمن یا آسیب‌هایی که در آن اعصاب آسیب دیده، ملتهب یا تحریک شده‌اند، استفاده شود. بلاک های عصبی معمولاً برای مدیریت درد ناشی از ستون فقرات و همچنین درد ناتوان کننده ای که بازوها، پاها، گردن و باسن را تحت تأثیر قرار می دهد، استفاده می شود.

بلاک عصبی برای چه افرادی مناسب نیست؟

• در صورت حساسیت به داروی بیحسی
• نقص عصبی قبلی در مسیر عصب مورد مداخله
• افرادی که سابقه لخته خون دارند یا داروی ضد انعقاد مصرف می کنند با احتیاط انجام شود.
• در صورت عفونت فعال، پروسه بلاک به تأخیر افتد.

مدت اثرگذاری بلاک عصبی

این بستگی به نوع بلاک انجام شده و نوع داروی بی حس کننده استفاده شده دارد. به عنوان مثال، بلاک‌های عصبی برای جراحی دست معمولاً 6 تا 8 ساعت ماندگار است؛ اما اثر انسداد عصبی برای درد پس از تعویض کامل زانو، می‌تواند از 12 تا 24 ساعت ادامه داشته باشد. دارو به طور مداوم از طریق یک لوله پلاستیکی کوچک (کاتتر عصب) که در کنار عصب قرار دارد، تحویل داده می‌شود و برای 2 تا 3 روز اثر خود را دارد.

میزان اثر گذاری بلاک عصبی

دارویی که از طریق تزریق تحویل داده می‌شود تا آنجا که ممکن است نزدیک عصب وارد می‌شود. سپس گیرنده‌های درد موجود در عصب های ایجاد کننده مشکل را خاموش می‌کند. اثرات تزریق معمولاً فوری است. پس از مدت کوتاهی درد تسکین پیدا می‌کند. با این حال، اثر درمانی بلاک‌های عصبی موقت هستند. آنها معمولاً یک یا دو هفته درد را تسکین می‌دهند و پس از آن که جذب بدن شدند اثرشان از بین می‌رود.

عوارض و خطرات بلاک عصب

• بلوک های عصبی به طور کلی ایمن بوده و خطرات این روش بسیار نادر هستند. گاهی در اطراف ناحیه تزریق، خونریزی، درد و خطر عفونت نیز وجود دارد.
• به هم نزدیک بودن دو عصب تشخیص عصب صحیح توسط پزشک را دشوار می کند و ممکن است دارو وارد جریان خون شود.
• در موارد بسیار نادر، بلوک‌ کننده های عصبی موقت به طور دائمی به عصب یا اعصاب اطراف آسیب می رسانند.
• توجه به این نکته ضروری است که خطرات بسیار نادر بوده و به طور کلی بلاک های عصبی بی خطر و مؤثر هستند.

هزینه بلاک عصب

هزینه این روش به عوامل مختلفی بستگی دارد و در هر فردی با توجه به شرایط بدنی و نوع تزریق متفاوت خواهد بود، بنابراین باید برای اطلاع از هزینه ها به پزشک متخصص مراجعه کرده تا بعد از معاینه هزینه دقیق به شما اعلام شود. عواملی که بر روی هزینه بلوک عصبی تأثیرگذارند عبارتند از:

• نوع مشکل
• بیمارستان یا کلینیک
• بیمه درمانی
• تجربه و مهارت پزشک متخصص