توانبخشی پس از اعمال جراحی رفع اختلالات عضلانی و اسکلتی

ساختار اسکلتی و عضلانی، شامل انواع مختلفی از استخوان و ماهیچه است که هر کدام نقش اساسی در عملکرد بدن دارند. صرف نظر از نوع عملی که در این ساختار انجام می‌دهید، باید بتوانید به طور مستمر برنامه توانبخشی خود را انجام دهید. توانبخشی بعد از عمل فرآیندی است که به بیمار کمک می‌کند تا پس از جراحی، به عملکرد طبیعی خود بازگردد.

همچنین احتمال بروز عوارض بعد از عمل از جمله عفونت‌ها، خونریزی، لخته شدن خون، ضعف عضلات، بافت اسکار، کاهش عملکرد و سایر عواملی را کاهش می‌دهد که می‌توانند بر سلامتی طولانی مدت شما تأثیر منفی بگذارد. توانبخشی به مجموعه فرآیندها، تمرینات و روش ‌های درمانی اطلاق می ‌شود که به فرد کمک می‌ کنند که پس از بروز یک حادثه، بیماری یا صدمه، توانایی ‌ها و عملکرد خود را به حالت قبلی یا به یک حالت بهتر برگرداند.

هدف اصلی توانبخشی، افزایش کیفیت زندگی فرد مبتلا به مشکلات فیزیکی، شناختی یا روانی است. برنامه ‌ریزی توانبخشی بر اساس نیازها و هدف‌ های خاص هر فرد تعیین شده و توسط تیمی از پزشکان، فیزیوتراپیست‌ ها، درمانگران شناختی و روان ‌شناسان تنظیم می‌ شود. این فرآیند می‌تواند شامل تمرینات ورزشی، فیزیوتراپی، درمان های توانبخشی شغلی یا سایر روش‌ها باشد.

انواع اختلالات عضلانی و اسکلتی

برخی از اختلالات اسکلتی عضلانی عبارتند از:

• آرتروز (OA): یک بیماری تخریب کننده مفصل است که به تخریب غضروف و سایر عناصر مفصل منجر می‌شود و عموماً با درد، سفتی و محدودیت حرکت همراه است.
• اسپوندیلوز (Spondylosis): تغییرات ناشی از پیری در ستون فقرات که منجر به سایش دیسک‌ها و تشکیل ستون‌های استخوانی جدید (استئوفیت‌ها) می‌شود و ممکن است با درد، سفتی و ناتوانی در حرکت همراه باشد.
• کمردرد (Lower back pain): علل کمردرد می‌تواند شامل کم‌فعالیتی عضلات پشتی، آسیب دیدگی دیسک، التهابات، شکستگی استخوان و غیره باشد.
• آرتریت روماتوئید (Rheumatoid arthritis): یک بیماری التهابی مزمن است که با تخریب مفاصل، التهاب و درد همراه است.
• فیبرومیالژیا (Fibromyalgia): یک حالت مزمن درد عضلانی است که با خستگی، کم خوابی، افزایش حساسیت به درد و سایر علائم همراه است.
• آرتریت مفصلی (arthritis Joint): آرتریت مفصلی شامل نوع‌های مختلفی از التهابات مفاصل است که با درد، تورم و محدودیت حرکت مفاصل همراه است.
• اسکولیوز (Scoliosis): یک اختلال ستون فقرات است که به صورت خمیدگی جانبی یا چرخش ستون فقرات همراه است.

عوارض جراحی های اسکلتی عضلانی

• درد: درد پس از عمل جراحی ممکن است وجود داشته باشد. این درد معمولاً به تدریج کاهش می‌یابد؛ اما ممکن است برخی افراد برای مدت زمان طولانی به درد مبتلا شوند.
• محدودیت حرکت: بعد از عمل جراحی، ممکن است حرکات بدن محدود شود. با پیروی از توصیه‌های پزشک و فیزیوتراپی این محدودیت معمولاً بهبود پیدا می‌کند.
• حساسیت و ضعف در عضلات: برخی از افراد ممکن است حساسیت در عضلات را پس از عمل جراحی تجربه کنند.
• تغییرات حسی: تغییرات در حس اندام ها ممکن است رخ دهد. این تغییرات معمولاً به دلیل تأثیر جراحی بر روی اعصاب ناشی می‌شوند.
• عفونت: عفونت در محل عمل جراحی یک عارضه ممکن است باشد. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و مراقبت درست از محل عمل می‌تواند این مشکل را کاهش دهد.
• خونریزی: خونریزی در محل عمل جراحی ممکن است رخ دهد. در صورت ادامه خونریزی، بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید.
• تغییرات در ساختار اندام مربوطه: جراحی ممکن است منجر به تغییرات در ساختار اندام شود که ممکن است تأثیری بر روی حرکت و کارکرد طبیعی آن داشته باشد.
• تحریک اعصاب: در برخی موارد، تحریک اعصاب یا تشدید علائم ممکن است رخ دهد.

مزایای توانبخشی پس از عمل جراحی

توانبخشی می‌تواند شامل طیف وسیعی از خدمات پزشکی، فیزیکی، روانی و اجتماعی بر اساس نیازهای فردی باشد. هدف آن افزایش مشارکت فرد در فعالیت‌های زندگی روزمره، بازیابی یا توسعه استقلال، بهبود مهارت‌های عملکردی و به حداکثر رساندن کیفیت زندگی است. توانبخشی باعث موارد زیر می‌شود:

• تسریع بهبودی
• بازیابی عملکرد
• افزایش مشارکت در فعالیت های زندگی روزمره
• کاهش درد
• ارائه حمایت روانی
• افزایش استقلال و کیفیت زندگی

روشهای توانبخشی پس از عمل جراحی

فیزیوتراپیست‌ها روش‌های درمانی متنوعی را برای کاهش عوارض جراحی در توانبخشی بیمار انجام می‌دهند. برخی از متداول‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

• ورزش درمانی: فیزیوتراپیست‌ها حرکات ورزشی مخصوصی را متناسب با شرایط بیمار طراحی می‌کنند. انجام این حرکات ورزشی در بهبود وضعیت کمر و تسریع توانبخشی تأثیر زیادی دارد. هدف از طراحی حرکات ورزشی برای بیمار، تقویت ساختارهای اطراف ناحیه‌ای است که تحت عمل جراحی قرار گرفته است.
• استفاده از الکتروتراپی: فیزیوتراپیست‌ها برای کاهش درد بیماران پس از جراحی ستون فقرات از وسایل الکتریکی همچون دستگاه تحریک عصب از زیر پوست استفاده می‌کنند.
• لیزردرمانی: درمان با لیزر دیگر روش مورد استفاده در فیزیوتراپی بعد از جراحی ستون فقرات به شمار می رود. استفاده از این روش به منظور بهبود آسیب‌های اسکلتی و ترمیم عضلات آسیب دیده انجام می‌شود‌.
• استعمال یخ: استفاده از کمپرس یخ در فیزیوتراپی برای کاهش درد بیمار نیز از جمله روش‌های متداول تسکین درد محسوب می‌شود.
• استفاده از کمپرس گرم: استفاده از گرما روشی است که برای شل شدن عضلات و بهبود گردش خون توسط فیزیوتراپیست‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• ماساژ درمانی: استفاده از ماساژ در فیزیوتراپی بعد از جراحی ستون فقرات به منظور از بین بردن سفتی و اسکار در اطراف محل جراحی انجام می‌شود.
• استفاده از تکنیک های دستی: روش‌ یا تکنیک‌های دستی توسط متخصصین فیزیوتراپی بعد از جراحی ستون فقرات جهت کاهش التهاب و اختلالات در تاندون‌ها، عضلات، رباط‌ها و مفاصل استفاده می شود.

مراحل توانبخشی پس از عمل

1. بررسی پرونده پزشکی و شرح حال بیمار: در این مرحله پرونده و مدارک پزشکی بیمار توسط فیزیوتراپیست کنترل شده و سؤالات لازم از بیمار پرسیده می‌شود.
2. بررسی قدرت بدنی بیمار: در اولین جلسه دوره درمانی وضعیت و قدرت عضلات توسط تراپیست بررسی می‌شود.
3. بررسی دامنه حرکت: فیزیوتراپیست با بهره گیری از ابزارهای مختلف نسبت به بررسی دامنه حرکت ستون فقرات بیمار اقدام می‌کند.
4. بررسی انعطاف‌پذیری: انعطاف پذیری گروه عضلات بیمار دیگر موردی است که باید مورد ارزیابی قرار بگیرد.
5. انجام تست عصب شناسی: تراپیست با انجام تست عصب شناسی واکنش تاندون‌های عمیق را بررسی می‌کند.
6. بررسی جای زخم: جای زخم بیمار یکی از مهم‌ترین مواردی است که در جلسه اول کنترل می‌شود. در صورت عدم بهبود جای زخم جراحی ممکن است شروع دوره درمانی فیزیوتراپی مدتی به تعویق بیفتد.

چه کسانی به توانبخشی پس از جراحی نیاز دارند؟

1. افرادی که عمل جراحی انجام داده‌اند و نیاز به بازسازی و بهبود عملکرد بدن پس از عمل دارند.
2. افرادی که مشکلات حرکتی دارند یا مبتلا به اختلالات مانند آرتروز، فیبرومیالژیا، اسکلیوز، کیفیت ضعیف عضلات، یا مشکلات اسکلتی عضلانی هستند.

طول دوره توانبخشی پس از عمل چقدر است؟

دوره درمان توانبخشی بعد از جراحی بین 3 تا 6 هفته به طول می‌انجامد.

تمرینات توانبخشی بعد از عمل

تمرینات کششی

تمرینات کششی می‌تواند به بهبود دامنه حرکتی و کاهش درد کمک کند. این تمرینات را می‌توانید به صورت روزانه انجام دهید.

1. کشش عضلات ران: به پشت دراز بکشید و یکی از پاهای خود را به سمت بالا بکشید. پای دیگر را روی زمین نگه دارید. پای کشیده را با دست بگیرید و به سمت سینه خود بکشید.
2. کشش عضلات پشت: به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. کف پاهای خود را روی زمین قرار دهید. باسن خود را به سمت بالا بکشید تا ستون فقرات شما به سمت سقف متمایل شود.
3. کشش عضلات گردن: گردن خود را به سمت راست بچرخانید و به پشت خود نگاه کنید. چند ثانیه در این حالت بمانید. سپس گردن خود را به سمت چپ بچرخانید.

تمرینات تقویتی

تمرینات تقویتی توان بخشی بعد از عمل می‌تواند به بهبود قدرت عضلانی کمک کند. این تمرینات را می‌توانید به صورت روزانه یا چند بار در هفته انجام دهید.

1. تقویت عضلات بازو: دست‌های خود را در کنار بدن قرار دهید. سپس دست‌های خود را به سمت بالا بکشید تا بازوها به موازات زمین قرار گیرند.
2. تقویت عضلات پا: پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید. سپس باسن خود را به سمت پایین بدهید تا زانوهای شما کمی خم شود.
3. تقویت عضلات شکم: به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. کف پاهای خود را روی زمین قرار دهید. دست‌های خود را پشت سر خود قرار دهید و باسن خود را از زمین بلند کنید.

تمرینات تعادل

تمرینات تعادل می‌تواند به بهبود تعادل و هماهنگی کمک کند. این تمرینات را می‌توانید به صورت روزانه یا چند بار در هفته انجام دهید.

1. ایستادن روی یک پا: روی یک پا بایستید و پای دیگر را بالا نگه دارید. چند ثانیه در این حالت بمانید. سپس پاها را عوض کنید.
2. راه رفتن روی خط: روی یک خط بایستید و به آرامی به جلو راه بروید. سعی کنید از خط خارج نشوید.
3. ایستادن روی یک توپ: روی یک توپ بنشینید و سپس به آرامی به حالت ایستاده بلند شوید. چند ثانیه در این حالت بمانید. سپس روی توپ بنشینید.

تمرینات هماهنگی

تمرینات هماهنگی می‌تواند به بهبود هماهنگی و دقت حرکت کمک کند. این تمرینات را می‌توانید به صورت روزانه یا چند بار در هفته انجام دهید.

1. پرتاب و گرفتن توپ: یک توپ را در دست خود بگیرید و آن را به سمت بالا پرتاب کنید. سپس توپ را با دست دیگر خود بگیرید.
2. راه رفتن با چوب: یک چوب در دست خود بگیرید و با آن راه بروید. سعی کنید چوب از دست شما نیفتد.
3. پرش با طناب: با طناب بپرید. سعی کنید به طور مداوم بپرید و طناب از پاهای شما رد نشود.

بهترین مرکز توانبخشی پس از عمل

برای رسیدن به نتیجه ای مطلوب پس از درمان، در مراجعین لازم است برخی اقدامات توسط مراکز توانبخشی به کار گرفته شود که هر یک در شرایط مخصوص به خود کاربرد دارد. در بهترین مرکز توانبخشی، برنامه‌ها بسیار وابسته به بیماری و مشکل و فرد مراجعه کننده می‌باشد و در نتیجه برنامه‌های درمانی توانبخشی از فردی به فرد دیگر ممکن است بسیار متفاوت باشد. متخصصین بعد از بررسی شرایط شما یک برنامه جامع شامل انواع برنامه‌های فیزیوتراپی و ورزش درمانی برای تسریع روند بهبود و کاهش درد تهیه می‌کنند.

• بیماریهایی که با توانبخشی ارتوپدی بهبود می یابند؟
  تاریخ انتشار : 1402-01-30تاریخ بروز رسانی : 1402-02-12


• حوزه فعالیت متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
  تاریخ انتشار : 1400-09-13تاریخ بروز رسانی : 1403-08-22