برای در رفتگی مچ دست چه باید کرد؟

مچ دست از مفصل‌های مهم و فعال بدن است که تقریباً در هر کاری درگیر می‌شود. علاوه‌ب ر استفاده بالایی که برای کارهای روزمره دارد معمولاً برای حفظ تعادل هم این مچ دست است که وارد عمل می‌شود. به همین دلیل در معرض فشار و آسیب‌دیدگی بالایی قرار دارد. مچ دست شامل 8 استخوان کوچک به اسم کارپال می‌شود که با مجموعه‌ای از رباط‌ها کنار هم یک‌جا جمع شده‌اند و به‌کمک آنها حرکت می‌کنند.

درصورتی‌که یکی از این رباط‌ها پاره شود، یک یا چند استخوان کارپال از جای اصلی خود جابه‌جا شده و دررفتگی مچ دست به‌وجود می‌آید. در رفتگی مچ دست یکی از مشکلات ارتوپدی دردناک است. این آسیب‌دیدگی علاوه ‌بر دردی که دارد باعث محدودیت حرکات دست شده و روند زندگی را مختل می‌کند. درصورتی‌که درد شدیدی در ناحیه مچ دست احساس می‌کنید یا نمی‌توانید آن را حرکت دهید، حتماً برای بررسی علت به متخصص مراجعه کنید.

علل در رفتگی مچ دست

هرگونه ضربه یا جراحتی که به دست یا ساعد وارد شود، می‌تواند منجر در رفتگی مچ دست شود. مهم‌ترین عواملی که ممکن است باعث دررفتگی مچ دست شود، شامل موارد زیر است:

• انجام ورزش‌های پربرخورد مثل فوتبال و هاکی
• انجام ورزش‌هایی پرتحرک که احتمال زمین‌ خوردن زیاد است مثل اسکیت
• تصادفات رانندگی
• زمین‌خوردن روی مچ دست
• انجام ورزش وزنه‌برداری
• فشار ادامه‌دار روی رباط‌ها باعث دررفتگی مچ دست می‌شود. این حالت بر اثر فعالیت‌هایی مثل را‌ه‌رفتن با عصا ایجاد می‌شود که مرتب دست را تحت‌ فشار قرار می‌دهند.
• دررفتگی مچ دست کودک در اثر زمین خوردن یا کشیدگی مچ دست می‌تواند اتفاق بیفتد.

علائم و نشانه های در رفتگی مچ دست

نشانه‌ ی اصلی مچ در رفته درد شدیدی است که معمولاً با حرکت دادن مچ به سمت بالا و پایین و طرفین بدتر می‌شود‌. همچنین در این حالت فرد در ساعد خود هم ممکن است درد احساس کند. علاوه بر این ممکن است فرد متوجه علائم زیر در اطراف مچ دست خود شود:

• تورم
• تحریک پذیری
• ضعف
• تغییر رنگ یا کبودی
• اگر استخوان هلالی مچ دست درگیر شده باشد به عصب‌های این ناحیه هم فشار وارد می‌شود‌ و منجر به سوزن سوزن شدن و یا بی‌حسی در انگشتان دست شود.

انواع دررفتگی‌های مچ دست

در رفتگی مچ دست انواع مختلفی دارد:

• در رفتگی استخوان هلالی قدامی (Anterior lunate dislocation): در این نوع از دررفتگی استخوان هلالی می‌چرخد در حالی که دیگر استخوان‌ها در جای خود قرار دارند.
• در رفتگی پری لونیت (Perilunate dislocation): در این نوع دررفتگی استخوان هلالی و سه رباط اطراف آن درگیر می‌شوند.
• شکستگی گالزی (Galeazzi fracture): این نوع شامل شکستگی استخوان زند زبرین و دررفتگی مفصل رادیواولنار (مفصلی بین سر زند زبرین و بریدگی رادیال استخوان زند زیرین) است‌.
• شکستگی مونتژیا (Monteggia fracture): این نوع شامل شکستگی استخوان زند زیرین و دررفتگی یکی از دو سر استخوان زند زبرین است.

عوارض در رفتگی مچ دست

بی‌توجهی به درمان مچ دست در رفته می‌تواند به رباط، تاندون و استخوان مفصل مچ دست آسیب بزند. به‌علاوه اینکه درد مداوم ناشی از عدم درمان، روال عادی زندگی را مختل می‌کند و عملاً نمی‌توانید از مچ دستتان آنطور که باید و شاید استفاده کنید. جابه‌جا شدن استخوان و رباط‌ها به‌خاطر فشاری که به عصب مچ دست می‌آید از دیگر عوارض درمان نشدن در رفتگی مچ دست هستند که آسیب عصب دست را به‌دنبال دارد، به‌همین دلیل است که بلافاصله پس از هرگونه آسیب و ضربه به مچ دست باید برای درمان اقدام کنید.

روش های تشخیص در رفتگی مچ دست

پزشک برای تشخیص دررفتگی مچ دست، ابتدا سوابق پزشکی و سلامت عمومی شما را بررسی می‌کند. در این مرحله باید کلیه علائم خود را به طور دقیق برای پزشک شرح دهید، به‌ خصوص اگر به‌ تازگی حادثه یا جراحتی برایتان اتفاق افتاده باشد. پس از آن پزشک اقدام به ارزیابی فیزیکی مچ دست شما می‌کند.

در این مرحله پزشک سعی می‌کند با بررسی مچ دست و تکان ‌دادن آن، نوع دررفتگی و محل بروز آن را مشخص کند و دامنه حرکت آن را ارزیابی کند و نحوه جا انداختن مچ دست را مشخص کند. علاوه بر این‌ها ممکن است پزشک برای رسیدن به تشخیص دقیق انجام برخی آزمایش‌های تصویربرداری را در نظر بگیرد. رایج‌ترین آزمایش‌هایی که برای تشخیص دررفتگی مچ دست تجویز می‌شود، موارد زیر است:

1. رادیولوژی: رادیولوژی به‌ خوبی می‌تواند تصویر واضحی از بافت‌های استخوانی نشان دهد، در نتیجه هرگونه شکستگی یا دررفتگی مچ دست را نمایش می‌دهد.
2. ام‌آرآی: ام‌آرآی یک روش تصویربرداری است که علاوه بر بافت‌های استخوانی، بافت‌های نرم بدن را هم نمایش می‌دهد. این روش معمولاً زمانی تجویز می‌شود که احتمال آسیب‌دیدگی رباط‌ها وجود داشته یا برای درمان عمل جراحی در نظر گرفته شده باشد.

فرق در رفتگی و ضرب دیدن مچ دست

ضرب دیدگی نوعی آسیب عمقی به بافت های بدن است که در حد شکستگی و یا پارگی کامل لیگامان ها و یا عضلات نمی باشد و عمدتاً مشکل ایجاد شده توسط آن کوفتگی و خونریزی داخلی ناشی از فشار این ضربه می باشد. در رفتگی از انواع بیماری های استخوان و مفاصل است و وضعیتی است که دو سر مفصل سطح تماس خود را از دست می‌دهند. در این وضعیت استخوان‌های مفصل از هم جدا می‌شوند.

راه های درمان در رفتگی مچ دست

• جا انداختن مچ دست: در صورت در رفتن دست شما به‌ طوری ‌که فقط استخوان‌ها جابه‌جا شده باشند، احتمالاً متخصص سعی می‌کند آن را در جای درست خود قرار دهد. کاری که اصطلاحاً به آن جا انداختن مفصل گفته می‌شود و این کار معمولاً دردناک است. پزشک‌ها برای کاهش درد قبل از جا انداختن مچ اقدام به بی‌حس کردن موضعی یا عمومی می‌کنند. بعد از جا انداختن مچ دست معمولاً لازم است آتل ببندید یا از مچ‌بند استفاده کنید تا مچ مدتی حرکت نداشته باشد. حتی ممکن است پزشک گچ ‌گرفتن دست و بالا نگه ‌داشتن آن با باند را در نظر بگیرد.
• استراحت: در دوران بهبودی مچ دررفته، داشتن استراحت کافی ضروری است. استراحت در این مرحله شامل تکان ‌ندادن و کار نکردن با مچ دست آسیب‌دیده است.
• آتل و مچ‌بند: معمولاً برای اطمینان از حرکت‌ نکردن مچ، پزشک‌ها استفاده از آتل و مچ‌بند را توصیه می‌کنند. آتل و مچ‌بند نه ‌تنها از حرکت مچ جلوگیری می‌کنند بلکه از آن حمایت می‌کنند و باعث ثبات آن می‌شوند.
• یخ درمانی: یخ همواره به کاهش التهاب و تورم مناطق آسیب‌دیده بدن کمک زیادی می‌کند. برای بهبود سریع‌تر مچ دست آسیب‌دیده می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید. برای این کار باید یک کیسه یخ که داخل حوله یا پارچه گذاشته شده را هر 20 دقیقه یک‌بار روی محل آسیب قرار دهید. کمپرس سرد باید پنج، شش بار در روز استفاده شود.
• فیزیوتراپی: روش‌های درمانی فیزیوتراپی می‌توانند از یک طرف درد، تورم و التهاب احتمالی را در مچ دست کاهش دهند و از سوی دیگر به افزایش دامنه حرکتی مچ آسیب‌دیده کمک کنند. در این میان روش تمرین درمانی کاربرد زیادی دارد. در تمرین درمانی، فیزیوتراپیست یک برنامه ورزشی مناسب برای نوع دررفتگی مچ تدوین کرده و به شما آموزش می‌دهد. انجام این تمرینات باعث تقویت مچ دست شده و به بازگشت دامنه حرکت آن به حالت عادی و درد بعد از جا انداختن مچ دست کمک زیادی می‌کند. در فیزیوتراپی علاوه بر تمرین درمانی از روش‌های طب فیزیکی ، ماساژ درمانی و تحریک الکتریکی هم برای تسکین درد و افزایش سرعت بهبود آسیب استفاده می‌شود.
• عمل جراحی: در مواردی که آسیب‌دیدگی مچ دست شدید باشد، احتمالاً انجام عمل جراحی در نظر گرفته می‌شود. معمولاً جراحی برای گذاشتن استخوان‌ها در جای اصلی خود و ترمیم رباط‌های آسیب‌دیده انجام می‌شود. در برخی موارد ممکن است برای نگه ‌داشتن استخوان‌ها از پیچ و پین‌های مخصوص استفاده شود.

معمولاً در موارد زیر هم عمل جراحی تجویز می‌شود:

1. زمانی که دررفتگی مچ دست به طور مرتب تکرار شود.
2. مواردی که یک تاندون، رباط یا عضله خاص آسیب شدیدی دیده و پیچ خورده باشد.
3. زمانی که یک شکستگی جدی در مچ دست اتفاق افتاده باشد.

نحوه جا انداختن در رفتگی مچ دست

در صورت در رفتن دست شما به‌ طوری ‌که فقط استخوان‌ها جابه‌جا شده باشند، احتمالاً متخصص سعی می‌کند آن را در جای درست خود قرار دهد. کاری که اصطلاحاً به آن جا انداختن مفصل گفته می‌شود و این کار معمولاً دردناک است. پزشکان برای کاهش درد قبل از جا انداختن مچ اقدام به بی‌حس کردن موضعی یا عمومی می‌کنند. بعد از جا انداختن مچ دست معمولاً لازم است آتل ببندید یا از مچ‌بند استفاده کنید تا مچ مدتی حرکت نداشته باشد. حتی ممکن است پزشک گچ ‌گرفتن دست و بالا نگه ‌داشتن آن با باند را در نظر بگیرد.

درمان در رفتگی مچ دست در خانه

• پرهیز از فعالیت‌های تکراری

اولین راه برای درمان خانگی درد مچ دست، پرهیز از فعالیت‌های تکراری می‌باشد. تایپ‌کردن، استفاده از آلات موسیقی یا استفاده از ابزارهای مکانیکی از جمله فعالیت‌های روزمره تکراری هستند. استراحت دادن به دست و مچ دست بعد از گذشت چند دقیقه از کار (15 تا 20 دقیقه)، بسیار مهم است. بعد از گذشت 15 دقیقه از فعالیت خود، استفاده از دستگاه را متوقف کنید و انگشتان و مچ دست خود را تکان دهید. با این کار جریان خون در این نواحی به‌خوبی گردش خواهد کرد.

• شل نگه داشتن دست

با توجه به فعالیت‌هایی که فرد در طول روز انجام می‌دهد، ممکن است به ابزارهای کاری که از آنها استفاده می‌کند فشار زیادی وارد کند. کاهش فشار نیروی دست هنگام استفاده از این ابزارها، کمک قابل توجهی به کمتر شدن آسیب وارده به فرد می‌شود.

• گرم نگه داشتن دست‌ها

این کار به کمتر شدن درد و انقباض کمک می‌کند. برای گرم نگهداشتن دست‌ها، استفاده از دستکش‌های بدون انگشت هنگام کار مؤثر است. این روش به عنوان درمان خانگی درد مچ دست بسیار کاربردی است.

• جلوگیری از خم شدن مچ دست

برای این کار فرد باید هنگام استفاده از ابزارهای فعالیت روزمره خود، مچ دست را در حالت عادی و خنثی نگه دارد. همچنین باید از فعالیت‌های سنگین که موجب خم شدن مچ دست می‌شوند پرهیز شود.

• استفاده از آتل و دستگاه‌های ساده

صاف و راحت نگه داشتن مچ دست باعث کاهش فشار روی عصب دست می‌شود. علائم درد دست معمولاً در شب بیشتر احساس می‌شوند. استفاده از آتل و برخی دیگر از دستگاه‌های درمان خانگی، قبل از شروع درد بسیار مؤثر است.

• ورزش دادن دست

فعالیت‌های ساده ورزشی که برای دست انجام می‌شوند، ممکن است به کاهش فشار روی مچ دست منجر شوند. حرکات ورزشی را در هر موقعی از روز یا شب و در هر مکانی می‌توان انجام داد. هنگام ایستادن در صف خرید یا استفاده از میز کار، فرد با باز و بسته کردن انگشتان و چرخاندن مچ می‌تواند به عدم تحرک دست پایان دهد.برخی از این فعالیت‌های ورزشی ممکن است بین 5 تا 10 بار در روز نیاز به تکرار داشته باشند. این تکرار فعالیت به افزایش جریان خون در دست و مچ دست کمک می‌کند. فعالیت‌های ورزشی ساده که عموماً در جلسات فیزیوتراپی دست توسط فیزیوتراپ توصیه شده و انجام می‌شوند به‌دلیل سهولت در انجام، یکی از راه‌های رایج درمان خانگی درد مچ دست هستند.

• استفاده داروهای بدون نیاز به نسخه

استفاده از برخی مسکن‌های رایج، ممکن است به بهبود درد مچ دست کمک کنند. آسپرین، استامینوفن و ایبوپروفن ممکن است در کاهش دردهای مربوط به درد مؤثر باشند. این داروها همچنین به کاهش التهاب اطراف عصب مچ دست کمک می‌کنند.

• بالا بردن دست

تا حد ممکن بهتر است دست و مچ دست فرد، بالا نگه داشته شوند. بالا بردن دست یکی از درمان‌های ساده خانگی است. اگر سندروم تونل کارپال ناشی از شکستگی، بارداری یا سایر موارد مربوط به حبس مایعات در مفاصل دست باشد، این فعالیت بسیار در کاهش درد مؤثر است.

• استفاده از مسکن‌های موضعی

محققان با بررسی گروهی از افراد مبتلا به سندروم تونل کارپال به این نتیجه رسیدند که استفاده از نوعی منتول موضعی در کاهش درد مؤثر است. افرادی که در این بررسی حضور داشتند از Biofreeze برای کاهش درد در طول روز استفاده کردند، بنابراین استفاده از مسکن‌ها یکی از راه های درمان خانگی درد مچ دست است.