داروی گاباپنتین چیست و چه کاربردی دارد؟

درد نوروپاتیک، درد ناشی از اعصاب آسیب ‌دیده است. این نوع درد متفاوت از پیام‌های دردی است که در طول اعصاب سالم از بافت آسیب‌ دیده (به‌عنوان مثال، زمین خوردن یا بریده شدن، یا زانوی دچار آرتریت) فرستاده می‌شوند. درد نوروپاتیک اغلب با داروهایی متفاوت از مواردی که برای درد ناشی از بافت آسیب دیده استفاده می‌شوند، تحت درمان قرار می‌گیرند که اغلب آنها را به‌عنوان داروی مسکن می‌شناسیم. داروهایی که گاهی اوقات برای درمان افسردگی یا صرع استفاده می‌شوند، ممکن است در برخی از افراد مبتلا به درد نوروپاتیک مؤثر باشند که یکی از این داروها گاباپنتین است.

گاباپنتین با نام‌های تجاری مختلفی از جمله نوروپنتین، گابارون، نورنتین و … شناخته می شود. این نام‌ها ممکن است بر اساس شرکت سازنده و یا نوع فرمولاسیون دارو باشند. داروی گاباپنتین در 2 شکل قرص و کپسول تولید می‌شود. گاباپنتین در دوزهای 1800 میلی‌گرم تا 3600 میلی‌گرم در روز (1200 تا 3600 میلی‌گرم گاباپنتین اناکاربیل) می‌تواند سطوح خوبی را از تسکین درد برای برخی از افراد مبتلا به نورالژی پس از هرپس و نوروپاتی محیطی دیابتی فراهم کند. شواهد برای دیگر انواع درد نوروپاتیک بسیار محدود است.

تأثیر گاباپنتن در مدیریت دردهای مزمن نوروپاتیک

نوروپنتین یا Gabapentin با اتصال به کانال‌های کلسیم حساس به ولتاژ، عمل مهار دپولاریزاسیون را انجام می‌دهد. این کانال‌های کلسیم در غشای سلول‌های عصبی وجود دارند و ورود کلسیم به داخل سلول می تواند باعث تحریک و فعالیت نورون‌ها شود. با اتصال گاباپنتین به این کانال‌های کلسیم، ورود کلسیم به داخل سلول را مهار کرده و فعالیت نورون‌ها را کاهش می‌دهد. این مکانیسم باعث کاهش درد و برخی از علائم عصبی مانند لرزش و بی قراری می‌شود که در برخی از بیماری‌های عصبی مانند نوروپاتی و دردهای عصبی مرتبط با دیابت و پس از عمل جراحی اعصاب مفید است.

کاربرد گاباپنتین

گاباپنتین به گروهی از داروها گفته می‌شود که به عنوان داروهای ضد صرع شناخته می‌شوند. اگرچه برای درمان چندین بیماری مختلف دیگر نیز تجویز می‌شود.
ممکن است برای درمان تشنج‌های جزئی که نوعی صرع محسوب می‌شوند، برای شما تجویز شده باشد. تشنج یک دوره کوتاه از علائمی است که در اثر انفجار فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز ایجاد می‌شود. با تشنج جزئی، انفجار فعالیت الکتریکی در یک قسمت از مغز باقی می‌ماند، بنابراین بدن شما تمایل دارد که علائم موضعی یا کانونی را از خود بروز دهد. گاباپنتین برای کنترل علائم تشنج استفاده می‌شود و با کاهش فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز کار می‌کند. اینکه دقیقاً چطور این کار انجام می‌شود کاملاً مشخص نیست.
گاباپنتین همچنین برای درمان انواع خاصی از دردهای طولانی مدت ناشی از آسیب به اعصاب تجویز می‌شود. این نوع درد، درد نوروپاتیک نامیده می‌شود که می‌تواند در اثر بیماری‌های مختلفی ایجاد شود. از جمله این موارد می‌توان به دیابت (که به آن نوروپاتی دیابتی گفته می‌شود) و زونا (که به آن نورالژی پست هرپتیک گفته می‌شود) اشاره کرد.
سایر دردهای ناشی از آسیب عصب مانند دیسک کمر ، سیاتیک ، دیسک گردن ، کمر درد
اگرچه گاباپنتین فقط برای بیماری‌هایی نظیر صرع و دردهای نوروپاتی تجویز می‌شود؛ اما در عین حال برای کمک به جلوگیری از حملات میگرن نیز استفاده می‌شود.

نحوه ی مصرف گاباپنتین

• مصرف داروی هر شخص بر اساس اطلاعات و نوع بیماری آن فرد است. بنابراین داروی خود را منطبق بر تجویز پزشک خود مصرف کنید. از مصرف خود سرانه و یا قطع خودسرانه ی این دارو پرهیز کنید؛ زیرا ممکن است عوارضی مثل حملات تشنجی در شما پدید آورد.
• این دارو بر روی سیستم عصبی تأثیر مستقیم دارد، به دلیل حساسیت سیستم عصبی، لذا مصرف دارو باید دائمی و تحت نظر مستقیم پزشک شما باشد. در صورت عدم مشاهده ی بهبود در چند هفته ی اول مصرف، لطفاً دارو را قطع نکنید و پزشک مغز و اعصاب خود را در جریان بگذارید.
• بدن شما ممکن است به دارو عوارض نشان دهد و برای شما مشکل آفرین باشد، لذا پزشک شما ابتدا دارو با دوز کم تجویز و پس از عادت کردن بدن شما به آن، دوز را افزایش می دهد.
• این دارو تداخل با غذا ندارد. میتوانید آن را قبل یا بعد از مصرف وعده های غذایی استفاده کنید.
• در صورت فراموش کردن مصرف یک نوبت از دارو، در صورتی که ساعت بعدی مصرف شما نزدیک نمیباشد، دوز فراموش شده را مصرف کنید؛ اما به هیچ عنوان میزان دارو را افزایش ندهید.
• بین مصرف داروی گاباپنتین و داروهای سوءهاضمه دست کم دو ساعت فاصله قرار دهید.

مراقبت های بعد از مصرف گاباپنتین

1. از انجام فعالیت هایی که نیازمند تمرکز هستند، مانند رانندگی پرهیز نمایید. در صورتی اقدام به رانندگی کنید که مطمئن باشید عوارض دارو از بین رفته است و خطری شما را تهدید نمی کند.
2. برای رفع مشکل خشکی دهان پس از مصرف دارو گاباپنتین، مصرف آبنبات ها و آدامس ها ی بدون قند توصیه میشود.
3. تهوع پدید آمده پس از مصرف دارو، میتواند با رژیم غذاهای ساده و بدون ادویه و چربی رفع شود.
4. مصرف مواد حاوی فیبر را در این دوره افزایش دهید.
5. در صورت حساس شدن لثه و دندان خود، از مسواک های نرم و مناسب با لثه ی حساس استفاده نمایید.

موارد منع مصرف گاباپنتین

• استفاده از قرص گاباپنتین در دوران بارداری باعث ایجاد مشکلاتی مانند تأخیر در رشد نوزاد، تولد زودرس و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در نوزاد می‌شود.
• بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که قرص گاباپنتین در شیر مادر اثر گذاشته و می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در کودک شیرخوار شود.
• در افرادی که بیماری‌های کلیوی دارند، قرص گاباپنتین باید با دقت و تحت نظارت پزشک مصرف شود. این دارو ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در کلیه‌ها شود.
• قرص گاباپنتین ممکن است باعث ایجاد مشکل در بیماران قلبی شود. در نتیجه، پزشک باید دقت لازم را داشته باشد.
• مصرف قرص گاباپنتین باعث ایجاد خواب‌آلودگی و افزایش خطر حوادث در رانندگی و استفاده از ماشین‌آلات شود. در نتیجه در صورت مصرف این دارو باید از رانندگی خودداری کرد. همچنین تا زمانی که تأثیرات دارو بر روی بدن شما مشخص نشده است، تصمیم مهمی نگیرید.
• افرادی که از بیماری‌های روانی مانند افسردگی رنج می‌برند، باید قرص گاباپنتین را تحت نظارت پزشک مصرف کنند؛ چرا که این دارو ممکن است باعث ایجاد تأثیرات منفی بر روی وضعیت روانی بیماران شود.
• در افراد مسن، این دارو ممکن است با عوارض جانبی مختلفی همراه باشد و باید با دقت بیشتری استعمال شود.

عوارض مصرف گاباپنتین

• عوارض رایج (زیر ده درصد): شامل عفونت ها و عوارض سیستم اعصاب مرکزی که پدید آورنده ی مواردی چون سرگیجه و آتاکسی هستند.
• عوارض نسبتاً رایج (بین یک تا ده درصد): شامل عامل های کلی، عوارض قلب و عروق، عوارض پوست، غدد درون ریز و عملکرد آنها، متابولیسم، عوارض عفونی، عوارض عضلات، عوارض استخوانی، عوارض چشمی، عوارض مربوط به دستگاه تنفسی، عوارض مربوط به گوش، عوارض دفع ادراری و ریز عامل هایی مانند افزایش فشار خون، افزایش وزن، راش پوستی، یبوست، دندان درد، ورم مفاصل، سرفه، خشکی دهان، عفونت مجاری ادرار، پنومونی، تب، افسردگی و تفکرات نامعقول، گفتار فلجی، صرع پایدار، زونا، حرکات غیر ارادی چشم، عفونت قسمت گوش میانی، فراموشی و تنبلی چشم می باشد.
• عوارض نادر و مهم ( زیر یک درصد): سندرم DRESS، تمایل به خودکشی، التهابات دهان و صورت، معده درد شدید، کبود شدن بدن به صورت غیر طبیعی، تهوع، تأثیر بر کبد و پانکراس، در صورت وقوع هرگونه عوارض شدید و مشکلات خواب و تنفس و تغییرات ناگهانی وزن، پزشک خود را مطلع سازید.