بررسی تأثیر و مزایای آب درمانی در طب فیزیکی

آسیب‌ها و مشکلات جسمی مثل آرتروز، رماتیسم و گرفتگی عضلات نه‌تنها از نظر بدنی ما را محدود می‌کند، بلکه از لحاظ روحی نیز زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیشتر بیمارانی که نیاز به انجام فیزیوتراپی دارند، انجام برخی تمرین‌های کششی و قدرتی برای آنها سخت و دردناک است. همین موضوع موجب افزایش درد و افزایش مدت بیماری می‌شود. در حال حاضر یکی از بهترین راهکارهایی که می‌تواند آسیب‌های بدنی را به‌سرعت بهبود بخشد و باعث تسکین شرایط روحی بیمار شود، آب درمانی است.

آب‌درمانی به معنی استفاده از آب با اهداف درمانی می‌باشد. روش‌ها و درجه حرارت‌های متفاوتی را می‌توان برای اهداف مختلف استفاده کرد. آب درمانی شامل استفاده از بخار و یخ و نیز آب گرم، ولرم یا سرد است. اکثر اشخاص مبتلا به درد و خشکی مزمن عضلات استفاده از آب گرم را ترجیح می‌دهند، هرچند آب سرد نیز می‌تواند در تسکین درد بسیار مؤثر باشد و در صورتی که بلافاصله بعد از ورزش مورد استفاده قرار بگیرد می‌تواند بطور قابل ملاحظه‌ای سبب کاهش درد پس از ورزش گردد.

در آب‌درمانی از خواص آب برای ورزش و تغییر شدت آن استفاده می‌شود. افزایش شناوری (در مقابل جاذبه) امکان تمرین بیشتر را در مقایسه با روی زمین فراهم می‌کند. افزایش درجه حرارت و فشار هیدرواستاتیک موجب افزایش گردش خون و انعطاف‌پذیری بدن و کاهش تورم می‌گردد.

آب درمانی یکی از روشهای موثر برای کاهش درد و توانبخشی بسیاری از مشکلات اندام اسکلتی - عضلانی است. برای دانستن نکات مهم آب درمانی، شما را به مطالعه ادامه این مطلب دعوت میکنیم.

آب درمانی چیست؟

آب درمانی یا هیدروتراپی (Hydrotherapy)، روشی درمانی برای بهبود آسیب‌های جسمی، کاهش درد و کمک به تقویت استخوان‌ها، عضلات و مفاصل به شمار می‌رود. آب درمانی نوعی فیزیوتراپی در آب شناخته می‌شود که ورزشکاران یا افراد آسیب‌دیده متناسب با مشکلی که دارند، در آب حرکات ورزشی و اصلاحی انجام می‌دهند.

آب درمانی در توانبخشی و طب فیزیکی

آب درمانی هیدروتراپی شامل انجام تمرینات و تکنیک‌های خاص فیزیوتراپی در آب گرم برای کمک به تسکین درد، ریلکس کردن و تقویت ماهیچه‌ها، افزایش گردش خون و در نتیجه بهبود عملکرد فرد است. هیدروتراپی همچنین به بزرگسالان و کودکانی که محدویت‌های حرکتی دارند کمک می‌کند تا تحرک خود را در داخل آب به حداکثر برسانند. پزشکان یا فیزیوتراپیست‌ها بسته به علائم هر فرد شیوه‌های مختلفی از آب درمانی را به بیماران پیشنهاد می‌دهند. متخصصین فیزیوتراپی به بیماران کمک می‌کنند تا اهداف اصلی درمان تعیین کرده و برای رسیدن به آن اهداف یک برنامه هیدروتراپی مؤثر تدوین کنند. متخصصین فیزیوتراپی نحوه انجام هر تمرین را به دقت به بیماران آموزش می‌دهند تا مطمئن شوند بیماران حرکات را به درستی انجام می‌دهند.

مزایای آب ‌درمانی

ورزش‌های آب‌درمانی می‌توانند:

1. تحرک را افزایش دهند.
2. درد و اسپاسم عضلات را کاهش دهند.
3. دامنه حرکت مفاصل را حفظ کنند و بهبود بخشند.
4. گروه‌های عضلانی ضعیف را تقویت کنند.
5. آمادگی جسمانی و قدرت تحمل کارکردی را افزایش دهند.
6. مشوق و محرک الگوهای طبیعی حرکت باشند.
7. تعادل بدن را بهبود بخشند.
8. هماهنگی بدن را بهبود بخشند.
9. وضعیت و حالت قرارگیری بدن را بهبود بخشند.
10. اعتماد به نفس فرد را افزایش دهند.
11. جریان خون بدن را تحریک کنند.

انواع آب درمانی

آب درمانی اغلب در مراکز بهداشتی، آبگرم و کلینیک‌های فیزیوتراپی و حتی در خانه انجام می‌شود. انواع متداول آب درمانی عبارتند از:

• تمرینات آبی: ورزش در استخر آب گرم یا سرد به شما این امکان را می‌دهد تا با مقاومت و فشار کمتری روی مفاصل ورزش کنید. این امر می‌تواند برای افراد دچار کمردرد، آرتروز، چاقی، سن بالا یا ناتوانی جسمی‌ مفید باشد.
• بالنئوتراپی: تصور می‌شود که ماندن در آبهای غنی از مواد معدنی یا چشمه‌های آب گرم معدنی فواید درمانی دارد. گفته می‌شود که این روش برای درمان آرتروز، کمردرد ، اختلال عملکرد سیستم ایمنی و فیبرومیالژیا استفاده می‌شود.
• آب درمانی کولونی: این روش که به فرآیند پاکسازی روده بزرگ شناخته می‌شود، شامل شستشوی مدفوع از روده بزرگ است که طرفداران آن ادعا می‌کنند می‌تواند به پاکسازی سموم و بهبود سلامت کمک کند.
• کمپرس: این شکل از آب درمانی شامل قرار دادن حوله‌های آغشته به آب گرم یا خنک روی بخشی از بدن برای افزایش گردش خون یا کاهش التهاب است. مواد معطر نیز اغلب برای اهداف مختلف درمانی به این مواد اضافه می‌شوند.
• هیدروتراپی سرد و گرم: این روش همچنین به عنوان آب درمان مداری شناخته می‌شود و شامل غوطه وری متناوب در آب سرد و گرم برای درمان درد مزمن یا افزایش ترشحات لنفاوی است (در نتیجه سموم را از سیستم ایمنی بدن خارج می‌کند).
• مخازن شناور: این مخازن که به مخازن ایزولاسیون یا مخازن غوطه وری شناخته می‌شوند، شامل شناور کردن یک استخر کم عمق آب شور در یک مخزن مهر و موم شده و تاریک است. گفته می‌شود انجام چنین کاری باعث تسکین استرس و اضطراب، بهبود خواب و آرامش عضلات می‌شود.
• حمام پا: خیساندن پاها می‌تواند تورم و درد را پس از یک روز فشار طولانی روی پاها کاهش دهد؛ اما همچنین می‌تواند برای نرم کردن بافت قبل از درمان آبگرم پا مورد استفاده قرار گیرد. حتی برخی از افراد ادعا می‌کنند که حمام‌های غذایی می‌توانند گردش خون را متعادل کرده و گرفتگی در سر، ریه‌ها و اندام‌های لگن را کاهش دهند.
• تحریک با گرما: گفته می‌شود استفاده از کمپرس گرم یا بطری آب گرم روی قفسه سینه علائم حاد سرماخوردگی یا برونشیت را تسکین می‌دهد.
• حمام یخ: حمام‌های یخی که در بین ورزشکاران محبوب است، شامل قرار گرفتن در وان آب بین 45 و 65 فارنهایت برای تسریع بهبودی بعد از آسیب دیدگی یا ورزش شدید است. حمام‌های یخ که به غوطه وری در آب سرد نیز شناخته می‌شوند، به طور فزاینده ای با کرایوتراپی جایگزین شده اند که بدن را در معرض انفجارهای کوتاه هوا تا منفی 280 درجه فارنهایت قرار می‌دهد.
• سونا: سونا نوعی آب درمانی است که در آن هوای خشک و گرم باعث تعریق برای آزاد سازی سموم، سوزاندن کالری، شل شدن عضلات و بهبود کیفیت پوست می‌شود.
• حمام Sitz یا نشیمنی: حمام سیتز یا نشسته شامل نشستن در یک وان آب برای معالجه مشکلات ناحیه مقعد، روده بزرگ و دستگاه تناسلی است. از حمام Sitz معمولاً برای بواسیر، سندرم قبل از قاعدگی (PMS) و شکاف مقعدی استفاده می‌شود.
• حمام‌های بخار: حمام‌های بخار شامل اتاق‌هایی است که با کمک گرم و مرطوب پر شده اند و طرفداران ادعا می‌کنند می‌توانند با آن مزایای سونا را بهبود ببخشند. حمام ترکی نوعی حمام بخار است که رطوبت و دمای پایین تری را به کار می‌گیرد.
• حمام‌های درمانی: حمام‌های درمانی شامل نشستن در وان آب گرم برای درمان بیماری‌های پوستی، مشکلات مفصلی یا استرس عاطفی است. معمولاً مواد افزودنی، از جمله نمک اپسوم، روغن‌های آروماتراپی، نمک دریای مرده و گیاهان استفاده می‌شوند. حمام‌های گل و لای نوعی حمام درمانی هستند.
• واتسو: این روش یک فرآیند ماساژ جایگزین است که از کلمات واتر و شیاتسو تشکیل شده است و در آن در حالی که شما در استخر آب گرم به راحتی شناور هستید، یک درمانگر ماساژ را انجام می‌دهد.
• آب درمانی گردابی: به جای غوطه وری اندام یا بدن در آب ساکن، گفته می‌شود گرداب مزایای دیگری از جمله افزایش گردش خون و بهبود ترمیم بافتی پس از سوختگی، زخم یا سایر آسیب‌های پوستی دارد.

آب درمانی برای مبتلایان به دیسک کمر و گردن

آب درمانی برای بیماریهای دیسک کمر، یک روش درمانی مکمل طبیعی است که اغلب افراد به عنوان یک روش برای درمان درد دیسک استفاده می کنند. آب درمانی شامل استفاده از آب جهت بهبود در بیماری های دیسک کمر از جمله پارگی دیسک کمر ( فتق دیسک کمر ) می باشد. آب در مسائل بهداشتی فردی فواید بسیاری دارد و استفاده از فیزیوتراپی نیز می تواند در تسکین درد به بیماران کمک کند. در صورت ترکیب، فیزیوتراپی و آب درمانی می توان شرایط ایده آلی را برای استراحت در بیماری دیسک کمر ایجاد کرد.

نتایج آب درمان در بیماریها و مشکلات پا و زانو

آب درمانی برای درمان برخی بیماری‌های زانو مثل آرتروز زانو و بیماری‌های مرتبط با روماتیسم مفصلی زانو مورد استفاده قرار می‌گیرد. آب درمانی بدون توجه به اینکه چند مفصل در معرض آب قرار می‌گیرد، برای همه بدن مفید است. یکی دیگر از کاربرد آب درمانی پس از انجام عمل جراحی تعویض زانو یا در هنگام ابتلا به درد زانو است.

آب درمانی از طرق مختلف به شما کمک می‌کند که عبارتند از:

• گرمای آب کمک می‌کند تا عضلات شما آرام شده و درد در مفصل کاهش یابد و بتوانید برخی تمرینات ورزشی را انجام دهید.
• در آب، وزن کمتر احساس شده و فشار کمتری به مفاصل زانو می‌آید که با این وجود می‌توان طیف گسترده‌تری از حرکات را در مفاصل انجام داد.
• آب برای حرکت مفاصل یک مقاومت ایجاد می‌کند. با فشار دادن پاها برخلاف جهت آب، شما می‌توانید ماهیچه‌های پا را هم تقویت نمایید.

موارد منع انجام آب درمانی

در شرایط زیر باید از آب درمانی اجتناب کرد:

• زخم‌های باز
• عفونت فعال
• تغییر حس
• هیدرو فوبیا
• عدم تحمل گرما یا سرما
• تعادل ضعیف

عوارض آب درمانی

آب درمانی در کنار فوایدی که دارد ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد. این روش درمانی برای ورزشکارانی که دچار پارگی تاندون یا عضلاتشده‌اند گزینه مناسبی نیست و می‌تواند باعث افزایش آسیب‌دیدگی شود. خطرات دیگری که ممکن است ایجاد شود، شامل موارد زیر است:

1. لیز خوردن در استخر
2. گرمازدگی ناشی از حرارت زیاد آب درون استخر
3. غرق شدن
4. عفونت و بیماری‌های پوستی مانند زگیل کف پا و عفونت ادراری که از طریق آب منتقل می‌شود.
5. نارسایی قلبی یا افزایش تپش قلب ناشی از افزایش فشارخون درون استخر که به‌دلیل حضور طولانی‌مدت در آب ایجاد می‌شود.
6. بیمارانی که سابقه بیهوشی ناگهانی یا صرع دارند، باید در استفاده از هیدروتراپی احتیاط کنند؛ زیرا ممکن است باعث تشدید بیماری و غرق شدن آنها شود.